Civilization V: Brave New World - vòng quay lịch sử

Trước tiên, Brave New World bổ sung thêm 9 nền văn minh mới: Ba Lan, Brazil, Assyria, Zulu, Bồ Đào Nha, Indonesia, Ma-rốc, Venice và Shoshone; bằng số lượng của Gods and Kings và nâng tổng số lên đến 43 dân tộc góp mặt trong trò chơi. Mỗi nền văn minh không chỉ có những ưu thế khác nhau mà còn đem lại bộ mặt mới cho chiều sâu chiến thuật vốn dĩ đã phức tạp của dòng game. Người chơi có thể giành chiến thắng dựa vào những điều kiện đa dạng: bằng sức mạnh quân sự, bằng khả năng ngoại giao, bằng tôn giáo, văn hóa chính trị… Do vậy mỗi quốc gia được xây dựng với những đặc trưng dành riêng cho các yếu tố chiến lược khác nhau. Đó là những gì game thủ cần quan tâm trước khi chọn cho mình một dân tộc phù hợp với lối chơi. Trước đây là thế, bây giờ vẫn vậy và còn được nâng lên một tầm cao mới. Đáng chú ý trong số 9 nền văn minh trên là Venice và Shoshone.

* Trailer Civilization V: Brave New World

Thành Venice giàu có, thịnh vượng bậc nhất châu Âu cuối thế kỷ XIII vẫn giữ nguyên bản sắc trong Brave New World. Họ không phải là những kẻ ưa đi khai phá hay chinh phục, cũng không sở hữu các binh đoàn hùng hậu, thế mạnh của họ nằm ở khả năng giao thương mua bán, dùng đồng tiền làm vũ khí đè chết người. Với Venice, game thủ không thể tạo các Settler để sáng lập thành phố mới, thậm chí khi đem quân chinh phạt thành công cũng chẳng được quyền sáp nhập chúng (annex) vào lãnh thổ quốc gia, nhưng vẫn có thể biến những thành thị này thành con rối hoạt động dưới quyền. Đổi lại, tiền sẽ chảy vào túi bạn như nước nhờ ưu thế sở hữu gấp đôi số lượng trade route ở đầu game.

Unit đặc biệt của họ - Merchant of Venice có khả năng mua chuộc các thành bang nhỏ làm trợ thủ đắc lực mà không cần phải đem binh xâm lược. Hay hơn nữa, Venice có thể mua quân từ chính những thành phố tay sai này. Đây là cách duy nhất để người chơi mở rộng bờ cõi nếu không muốn dùng đến quân sự. Nắm trong tay thế mạnh giúp gây dựng nền kinh tế vững chắc một cách nhanh chóng, nhưng Venice cũng gặp không ít thử thách nếu phải giáp mặt với các dân tộc hiếu chiến ngay từ ban đầu như Pháp hay Aztec. Trái với Venice, người Shoshone lại vượt trội hơn về tốc độ mở rộng bờ cõi nhờ sở hữu nhiều ô đất hơn so với các dân tộc thông thường. Song song đó là bonus cho các loại quân khi chiến đấu trên lãnh thổ của mình. Điều này dẫn đến một chiến thuật khác cho Shoshone: dẫn dụ kẻ địch buộc chúng phải tấn công ngay trên đất của ta, tận dụng thế mạnh phòng thủ và chờ lực lượng kẻ thù suy yếu, mở đường cho một cuộc xâm lược dễ dàng hơn rất nhiều.

Những ai từng chơi Civilization đều phải đồng tình với giai đoạn cuối game luôn luôn là giai đoạn khó nhằn nhất. Bởi lẽ khi đó lãnh thổ đã quá rộng lớn, số lượng unit cực nhiều và các sự kiện diễn ra thường xuyên, quá nhiều thứ phải xử lý khiến cuộc chơi trở thành một bữa tiệc hỗn độn, phức tạp và nhàm chán. Và điều tất yếu sau đó là chúng ta bỏ dở để bắt đầu một bản đồ mới. Firaxis đã cố gắng giảm thiểu sự sa lầy lối chơi ở cuối game ngay từ bản Gods and Kings, thế nhưng bước sang Brave New World điều đó mới thực sự phát huy rõ rệt nhờ rất nhiều yếu tố được thêm thắt.

Một trong các thay đổi lớn nhất phải kể đến Trade Route – các tuyến đường giao thương vốn đóng vai trò mờ nhạt trong các phiên bản đàn anh. Trước đây, việc trao đổi buôn bán chỉ là thỏa thuận giữa hai vị thủ lĩnh dân tộc và nằm gọn trong mảng ngoại giao của trò chơi. Giờ mọi chuyện đã khác, game thủ có thể tự mình vạch ra các tuyến giao thương giữa những thành thị thuộc quyền sở hữu và cả với các dân tộc, thành bang lân cận. Chỉ cần mua một unit Caravan hoặc một Cargo Ship là bạn đã có thể bắt đầu kiếm lời. Các thành thị xa xôi hoặc có nhiều tài nguyên khác mà bạn không có sẽ đem lại lợi nhuận cao hơn, nhưng song song đó rủi ro bị cướp bóc cũng tăng lên. Không những mang tính thực tiễn hơn, việc giao thương với láng giềng còn thể hiện sự cân bằng.

Vàng, tài nguyên và cả điểm tôn giáo, văn hóa, khoa học cũng là các "mặt hàng" giao dịch. Tùy theo mức độ phát triển của hai thành phố mà lợi nhuận sẽ khác nhau. Cụ thể, giả sử thành phố của bạn có nền khoa học tiên tiến hơn so với thành phố mục tiêu, thì họ sẽ được lượng điểm Science nhiều hơn khi giao thương với bạn. Điều này rất có lợi khi trao đổi giữa hai nơi cùng thuộc về bạn, nó giúp cho người chơi chuyển Food và Production từ thành phố thịnh vượng sang thành phố mới thành lập, tạo điều kiện cho cả hai cùng phát triển một cách nhanh chóng thay vì phải đầu tư từng bước. Quan trọng hơn như đã nói, trade route cũng trao đổi cả yếu tố tôn giáo, do vậy đây cũng là một lựa chọn khéo léo nếu bạn muốn cải đạo dần một thành phố, làm tiền đề cho kế hoạch xâm lược.

Cùng chức năng với các chuyến lữ hành Caravan trên bộ, nhưng những gì Cargo Ship mang lại đáng giá hơn khá nhiều. Giống như trong lịch sử, những đoàn tàu buôn luôn là nguồn sức mạnh kinh tế dồi dào cho các cường quốc với lợi nhuận to lớn. Và cũng như caravan, người chơi phải thiết lập một hệ thống bảo vệ cho các chuyến tàu này khỏi lũ cướp biển hung tợn. Dù rằng việc này khá tốn kém, nhưng đó cũng là một lý do cho bạn đầu tư xây dựng lực lượng hải quân vững mạnh để đối đầu với kẻ thù.

Cải tiến thứ hai là về một trong các điều kiện chiến thắng trò chơi, ở đây là bằng sự văn minh. Trong hai bản Civiization V trước, game thủ phải xây các công trình tăng điểm culture, xây kì quan và dùng vĩ nhân (great person) để thúc đẩy sự phát triển về văn hóa của dân tộc. Điểm culture được dùng để "mua" những chính sách khác nhau đem lại điểm thưởng hỗ trợ cho chiến thuật và lối chơi, những chính sách này được chia thành nhiều cột với các nhánh rẽ nhỏ. Một khi hoàn thành đủ 5 cột, bạn có thể khởi động Utopia Project và sau đó giành chiến thắng Cultural Victory một cách chóng vánh.

Thế nhưng quá khó để ngăn chặn Utopia Project một khi kẻ thù đã bắt đầu, thậm chí với một đội quân đông đảo, hùng hậu thì cũng không đủ thời gian làm điều đó. Brave New World đã khắc phục hạn chế này bằng cách thay đổi điều kiện đạt được Cultural Victory. Các chính sách văn hóa không còn là chìa khóa quyết định nữa, giờ đây người chơi phải tạo được sự áp đảo vượt trội so với phần lớn các dân tộc còn lại mới có thể xưng bá. Hai loại vĩ nhân mới là Great musician và Great Writer, cùng với Great Artist của phiên bản cũ là những người sẽ tạo ra Great Work. Các tuyệt tác này sau đó sẽ được bảo tồn trong viện bảo tàng, nhà hát hay thư viện và từng bước thu hút dân chúng từ khắp nơi đến chiêm ngưỡng. Tầm ảnh hưởng của quốc gia sẽ ngày càng lan rộng cho đến khi cả thế giới đều ngưỡng mộ, đó cũng là lúc bạn có được chiến thắng.

Về giai đoạn gần cuối game, người chơi được chọn một trong ba hệ tư tưởng (Ideology) cho quốc gia mình, nhằm phục vụ cho các mục đích và chiến lược xa hơn. Chúng đại diện cho ba hệ tư tưởng của thời hiện đại: Freedom (Dân chủ) thiên về văn hóa với sự hỗ trợ cho các vĩ nhân, Autocracy (Phát xít) nhấn mạnh vào kinh tế - khoa học, và Order (Cộng sản) tập trung phát triển nền công nghiệp phục vụ cho chiến tranh. Những quốc gia có cùng hệ tư tưởng sẽ hưởng nhiều lợi thế hơn trong ngoại giao và ngược lại. Bên cạnh các Great Musician,Writer và Artist, một cơ chế mới được giới thiệu ở phiên bản này là Archaeology, cho phép game thủ tạo ra các nhà khảo cổ, họ có thể đi khắp nơi, xây dựng công trình khảo cổ trên các phế tích, các trại barbarian hay những thành phố đổ nát để tìm ra những cổ vật. Cổ vật cũng là một dạng Great Work và đóng vai trò tương tự, giúp nền văn minh ngày một phát triển.

Bước sang Brave New World, mảng ngoại giao một lần nữa được củng cố, đồng thời vai trò của các thành bang giờ đây trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Một khi bất kỳ quốc gia nào đó nghiên cứu thành công công nghệ in ấn Printing Press và đã gặp mặt tất cả các nền văn minh khác, họ có thể triệu tập World Congress – Hội nghị thượng đỉnh toàn cầu. Đây là nơi các nguyên thủ quốc gia cùng bàn bạc về các vấn đề trọng điểm, từ việc giải quyết tranh chấp, áp dụng biện pháp trừng phạt, cấm vận cho tới kí hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân hay thậm chí là bầu chọn quốc gia đăng cai thế vận hội. Khi đó mỗi quốc gia có số lượng đại biểu bầu chọn khác nhau tùy theo nhiều yếu tố: giai đoạn hiện tại, quốc gia chủ trì hội nghị và sự ủng hộ của các thành bang đồng minh. Do vậy nếu bạn hướng đến một chiến thắng bằng ngoại giao thì đừng bao giờ đánh giá thấp các thành bang nhỏ bé này. Gây hấn với quá nhiều thành bang có thể khiến cho bạn bị cả thế giới tẩy chay, bị hạn chế về thương mại dẫn đến mất đi nhiều nguồn tài nguyên giá trị, thậm chí tệ hơn còn làm tê liệt sức mạnh quân sự của bạn. Liên Hiệp Quốc (United Nation) không còn đóng vai trò cốt lõi cho một Diplomatic Victory như trước nữa, mà chỉ cần bất kì quốc gia nào đó bước vào thời đại Information Era hoặc một nửa số nền văn minh trên bản đồ đạt đến Atomic Era thì hội nghị sẽ tự động diễn ra để bầu chọn người lãnh đạo thế giới, nếu đắc cử người chơi sẽ ngay lập tức giành chiến thắng.

Sau những thay đổi về ngoại giao, văn hóa và thương mại, Brave New World còn bổ sung thêm 8 kì quan thế giới và hàng tá đơn vị mới, cùng hai màn chơi mô phỏng lịch sử: American Civil War tái hiện cuộc nội chiến Hoa Kỳ và Scramble for Africa đưa bạn đến cuộc chiến tranh giành thuộc địa giữa các cường quốc châu Âu diễn ra trên khắp Lục địa Đen. Những màn chơi này không chỉ cho game thủ nhiều thông tin lịch sử hữu ích mà còn đem lại góc nhìn thú vị về sự quan hệ mâu thuẫn của nhân loại giữa chủ nghĩa đế quốc, chủ nghĩa thực dân và sự tàn khốc của chiến tranh.

Brave New World là một bản mở rộng tuyệt vời, khắc phục hầu như toàn bộ những hạt sạn còn sót lại từ phiên bản Gods and Kings, giúp cho lối chơi của dòng game Civilization ngày càng hoàn thiện, mãi mãi là tượng đài bất hủ của thể loại 4X.

Chấm điểm Game