Đối mặt với vấn đề nóng bỏng, gây tranh cãi dai dẳng cho đến tận ngày nay, các công ty buộc phải hết sức thận trọng, đặc biệt là khi chuẩn bị ra mắt một sản phẩm nào đó có liên quan đến LGBT. Để giải quyết vấn đề này, nhiều chính sách ngặt nghèo đã được áp dụng, trong đó kiểm duyệt được xem như là cách hiệu quả nhất. Trước năm 1994, khi hệ thống đánh giá ESRB ra đời, nhiều công ty nổi tiếng vì những chính sách khắt khe đối với chuyện đồng tính, đặc biệt là các công ty đến từ Nhật Bản.
Định kiến xã hội thay đổi khiến các chính sách cũng được thay đổi theo. Tuy nhiên, LGBT cuối cùng vẫn cứ là một chủ đề nóng khó có thể bàn luận tự do bởi chỉ cần thiếu kiểm soát hay đi quá lố, nhà phát triển hay thậm chí cả nhà phát hành cũng sẽ phải hứng chịu "gạch đá" từ phía dư luận. Bài học của Mass Effect năm 2008 cho đến nay vẫn khiến bất cứ nhà làm game nào cũng sẽ phải nghĩ kĩ về vấn đề này.
Chính sách của các công ty, các tổ chức với LGBT
Nintendo
Để có thể hợp pháp hóa việc phát hành một game bất kỳ trên các hệ máy của Nintendo, trước hết nhà phát triển phải chấp nhận các điều khoản của họ, trong đó có quyền được xem trước sản phẩm, quyền được yêu cầu thay đổi chi tiết trước khi phát hành. Bằng cách này, Nintendo có thể kiểm soát được chất lượng và đảm bảo rằng không có game nào phát hành trên hệ máy của họ có vấn đề hoặc liên quan đến các chủ đề nhạy cảm, gây bức xúc. Một game được coi là "đạt tiêu chuẩn" sẽ không có cảnh, hoặc có sự liên quan đến các chủ đến ma túy, thuốc lá, rượu, bạo lực hành phụ nữ, máu và các cảnh bạo lực, ngôn ngữ thô tục, khỏa thân, tôn giáo, vận động chính trị hay "có sự khiêu gợi hoặc kích dục rõ ràng".
 |
Năm 1988, một sinh vật tên là Birdo xuất hiện trong game Super Mario Bros. 2 và trở thành nhân vật LGBT đầu tiên trong game của hãng. Trong các sách hướng dẫn game đầu tiên thì Birdo tuy là nam nhưng luôn nghĩ mình là nữ và muốn được người khác gọi là Birdetta. Sau này Nintendo ở Mỹ đã kiểm duyệt và xác định lại giới tính của nhân vật này là "không rõ ràng". Năm 1992, hãng cũng yêu cầu studio Enix bỏ đi một nhân vật đồng tính nam trong Dragon Warrior III, bên cạnh một loạt thay đổi khác, trước khi game được cấp phép phát hành trên hệ máy NES. Phiên bản SNES của Ultima VII: The Black Gate cũng thay đổi đáng kể so với bản gốc trên PC vì nội dung của game "bị nghi ngờ có thể gây ra sự phản đối dữ dội", trong đó có các cảnh giết người theo nghi thức, các lựa chọn trả phí để có "bạn cùng giường" là nam hoặc nữ khi đang ở trên một hòn đảo vốn là nơi ẩn náu của bọn cướp biển.
 |
Đến năm 1999, Nintendo gần như dỡ bỏ hoàn toàn các chính sách kiểm duyệt của mình. Một năm sau, studio Rare Ltd. phát hành game Banjo-Tooie trên hệ máy Nintendo 64, trong đó có xuất hiện một con cóc hành nghề bartender bị đồng tính luyến ái tên là Jolly Roger. Con cóc này muốn Banjo và Kazooie cứu bạn của mình, Merry Maggie, có lẽ cũng đồng thời là người yêu của Jolly Roger. Con cóc này sẽ xuất hiện trở lại trong game Banjo-Pilot (2005) của hệ máy Gameboy Advance. Enix Corporation cũng phát hành lại Dragon Warrior III cho Gameboy Color và được phép giữ lại toàn bộ nội dung gốc vì game được hệ thống ESRB xếp hạng T (dành cho lứa tuổi từ 13 trở lên).
Sega
Cũng giống như Nintendo, Sega đặt ra các điều khoản dành cho game chuẩn bị phát hành trên các hệ máy của hãng. Tuy vậy, khác với Nintendo, ban đầu hệ thống kiểm duyệt của Sega nhẹ nhàng hơn nhiều. Game vẫn được phép có máu me, cảnh bạo lực, kẻ địch là nữ giới, cũng như các chi tiết gợi dục nhẹ nhàng khác.
Mặc dù cho phép chủ đề LGBT xuất hiện trong các game phát hành trên console của mình, Sega thường lựa chọn loại bỏ hoặc giảm thiểu các nhân vật LGBT khi chuyển game từ bản châu Á sang bản Bắc Mỹ. Trong game Phantasy Star II, nhân vật nhạc sĩ đồng tính đã được chỉnh sửa lại, do đó chi tiết duy nhất để phán đoán giới tính thực của người này là việc ông ta thường dạy nhạc với giá rẻ hơn hẳn cho các nhân vật nam.
Năm 1992, khi Final Fight phát hành trên Sega CD và Vendetta xuất hiện trên Sega Genesis, công ty đã kiểm duyệt, sửa lại hoặc bỏ đi một lượng nhỏ kẻ địch vốn là người chuyển giới hoặc đồng tính. Trong game Streets of Rage 3, có hai boss cũng bị bỏ, đều là dân đồng tính luyến ái hoặc chuyển giới cả.
Năm 1993, Sega thành lập Hội đồng xếp hạng game (Videogame Rating Council) để đánh giá, phân loại các game có mặt trên console của họ, nhờ vậy hãng không cần phải đặt yêu cầu với studio phát triển nữa. Khi Dynamix phát triển game Rise of the Dragon lên Sega CD, một tay bảo kê chuyển giới vẫn được giữ lại từ bản trên PC, kết quả là game bị Hội đồng xếp hạng dán nhãn MA-17 (chỉ dành cho nam giới từ 17 tuổi trở lên).
ESRB (Entertainment Software Rating Board)
Năm 1994, một vài nhà phát hành game hàng đầu đã thành lập Hiệp hội Phần mềm Giải trí (ESA - Entertainment Software Association) với tư cách là hiệp hội thương mại của ngành công nghiệp game. Một thời gian ngắn sau, ESA sáng lập Ủy ban Đánh giá Phần mềm Giải trí (ESRB) để độc lập chỉ định, đánh giá và xếp hạng nội dung game theo nhiều yếu tố khác nhau. Chẳng hạn như trong một game có đề cập đến chủ nghĩa độc tôn dị tính, các nhân vật độc tôn dị tính, đồng tính luyến ái hay chuyển giới được đặt trong bối cảnh nội dung hài hước mang tính người lớn, liên quan đến chủ đề tình dục hoặc có cảnh quan hệ, tất cả các yếu tố ấy đủ để game được dán nhãn M (Mature – Trưởng thành) hoặc AO (Adults Only – Chỉ dành cho người lớn).
Cùng với sự thành lập ESRB, các nhà phát triển thứ nhất dần nới lỏng các quy định của mình. Năm 1994, Sega quyết định bỏ Hội đồng xếp hạng game dù mới đưa vào hoạt động chưa được một năm.
Đối tượng khách hàng LGBT
Quan điểm cho rằng các nhân vật nam trẻ trung, "chuẩn men" là động lực thúc đẩy phát triển cho ngành công nghiệp bị lung lay nghiêm trọng khi game The Sims gặt hái được rất nhiều thành công, phá được không ít kỷ lục. Nhà phát triển Maxis đã đi ngược lại mục tiêu ban đầu của Will Wright, đó là "một game không dành cho nữ giới". Đối với nam giới theo chủ nghĩa độc tôn dị tính thì The Sims không phải là một game hấp dẫn cho lắm. Từ những năm 1990, ngành công nghiệp game bắt đầu hướng đến đối tượng nữ giới bằng cách tạo ra những game có hình mẫu nữ nhân vật mạnh mẽ, độc lập như Tomb Raider hoặc Resident Evil. Một vài công ty, táo bạo hơn, mở rộng thị trường bằng cách cho xuất hiện các nhân vật LGBT và hỗ trợ các quyền dành cho người LGBT, Mass Effect, Dragon Age của Bioware là những ví dụ tiêu biểu.
 |
Dù vậy, ngay cả trong những trò chơi được cho là hướng đến đối tượng LGBT, chuyện đồng tính luyến ái vẫn bị kiểm duyệt gắt gao. Chẳng hạn, The Sims có đạt được thành công lớn nhưng các phiên bản gần đây vẫn hạn chế chuyện quan hệ đồng giới. Các mối quan hệ lãng mạn chỉ được mặc định cho các cặp đôi khác giới. Trong The Sims 3, khi mới bắt đầu một mối quan hệ đồng giới người chơi phải tự điều khiển thủ công, sau đó mới chuyển dần sang chế độ tự động được.
Hầu hết các nhà phân tích hiện tượng kỳ thị đồng tính đều tin rằng khi vấn đề này được bình thường hóa trong văn hóa đại chúng, ở lĩnh vực game cũng sẽ có tiến triển tương tự.
Văn hóa game ở châu Á và khắc họa xu hướng tình dục đồng tính
Ở châu Âu, vấn đề về quan hệ đồng tính ngày càng được nhìn nhận thoáng hơn và tích cực hơn, tuy vậy đây vẫn là một chủ đề bị hạn chế nhắc đến. Ở châu Á, tình hình cũng tương tự như vậy. Nhật Bản, Hàn Quốc và Đài Loan là những thị trường lớn nhất trong khu vực và sản xuất game phục vụ cho một bộ phận lớn game thủ nội địa là chính. Nhiều game được sản xuất ở Nhật đã trở thành nền móng cho khái niệm "gay game". Trong văn hóa Nhật, những người đồng tính nam hoặc chuyển giới thường được gọi là bishōnen (mỹ nam). Điều này cũng có mối liên hệ mật thiết đến truyện tranh và phim hoạt hình, vốn xuất hiện không ít những nhân vật LGBT.
 |
Thể loại gay male, vốn thuộc dòng H game, không bao giờ được đưa sang thị trường phương Tây và dịch sang tiếng Anh, đồng thời, những người đánh giá game này thường coi đồng tính luyến ái như một mánh lới quảng cáo trong game, thậm chí những game như vậy còn rất tầm thường. Xu hướng quan hệ đồng tính, trong khi được coi là chuyện bình thường của ngành giải trí, thì vẫn bị xem là kỳ quặc do cấu trúc xã hội khuôn phép và bảo thủ. Dù không có chuyện kỳ thị đồng tính như ở phương Tây, đồng tính luyến ái vẫn bị hiểu nhầm với chuyển giới hoặc giả trang (transvestism). Quan hệ đồng tính mở cũng rất hiếm, chủ yếu là do bị coi không thuận tiện.
Nguyễn Hào
Nguồn: GameThu
|